Zeg het met een opsomming
Een juridische tekst zonder opsomming is een gemiste kans. De opsomming is namelijk een prachtmiddel om een tekst begrijpelijk te maken. De opsomming maakt een bonbon van de zin waar je geen chocola van kunt maken. Geloof je me niet? Lees dan de voorbeelden in deze blog.
Een voorbeeld
Hieronder staat een zin die rechters in arbeidszaken gebruiken. Zaken waarin de werkgever aan de werknemer voorstelt de arbeidsvoorwaarden te wijzigen. Hoe beoordeel je als rechter zo’n zaak, als de werknemer het voorstel afwijst?
“In dat kader moeten alle omstandigheden van het geval in aanmerking worden genomen, waaronder de aard van de gewijzigde omstandigheden die tot het voorstel aanleiding hebben gegeven en de aard en ingrijpendheid van het gedane voorstel, evenals - naast het belang van de werkgever en de door hem gedreven onderneming - de positie van de betrokken werknemer aan wie het voorstel wordt gedaan en diens belang bij het ongewijzigd blijven van de arbeidsvoorwaarden.”
Een zin van 73 woorden die erom vraagt gesplitst te worden. Dat kan met korte zinnen, maar de structuur van een opsomming werkt in dit geval nog beter:
“De rechter houdt dan rekening met alle omstandigheden van de zaak, zoals:
Wat is het karakter van de gewijzigde omstandigheden die aanleiding voor het voorstel zijn?
Wat is het karakter van het voorstel en hoe ingrijpend is het voorstel?
Wat is de positie van de werknemer die het voorstel krijgt?
Wat is het belang van de werknemer bij het niet veranderen van de arbeidsvoorwaarden?
Wat is het belang van de werkgever en zijn bedrijf bij het veranderen van de arbeidsvoorwaarden?”
Gebruik je cijfers of bullets in een opsomming?
Cijfers
Je nummert de delen van een opsomming als:
Je het aantal delen in de tekst noemt ('Er zijn vijf argumenten:').
De volgorde van de delen belangrijk is.
Je in de tekst naar de delen verwijst.
In plaats van cijfers kun je ook letters gebruiken.
Tekens (bullets, streepjes e.d.)
Doet de volgorde van de delen of het aantal delen van de opsomming er niet toe? Dan kun je ook tekens als bullets (bolletjes), pijltjes, streepjes e.d. gebruiken.
Voorbeeld twee: opsomming in een opsomming
Wat te denken van deze zin in de algemene voorwaarden van een bank:
“De bank is bevoegd de overeenkomst met onmiddellijke ingang te beëindigen, zonder ter zake tot enige schadevergoeding te zijn gehouden, indien het recht of de plicht daartoe is opgenomen in wet- of regelgeving of wanneer de rekeninghouder gebruik maakt of heeft gemaakt van diensten of producten van de bank voor activiteiten of doeleinden die in strijd zijn met wet- en regelgeving, de goede naam van de bank kunnen schaden of de integriteit van het financiële systeem kunnen aantasten.”
Niet alleen een erg lange zin (78 woorden), maar ook een zin waarin het zoeken is naar de structuur. Bij derde (of vierde) lezing kom je erachter dat in de opsomming nog een opsomming zit:
“De bank mag in de volgende twee gevallen de overeenkomst met de rekeninghouder meteen beëindigen:
Als het recht of de plicht daartoe is opgenomen in wet- of regelgeving.
Als de rekeninghouder gebruik maakt of heeft gemaakt van diensten of producten van de bank voor activiteiten of doelen die:
in strijd zijn met wet- en regelgeving,
de goede naam van de bank schade kunnen toebrengen, of
de integriteit van het financiële systeem kunnen aantasten.
Beëindigt de bank om een van deze redenen de overeenkomst? Dan hoeft de bank geen schadevergoeding aan de rekeninghouder te betalen.”
Overzichtelijk en begrijpelijk
De voorbeelden laten zien dat een opsomming overzicht en structuur geeft. Een opsomming leest veel gemakkelijker dan een lange zin. Je begrijpt de inhoud sneller en beter. Elke juridische tekst verdient ten minste één opsomming.
> Meer blogs vind je in het blogoverzicht
